بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 361

دهنه سرخود-بی بند و بار

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

 
دراز کش-افتاده-خوابیده

از جگر گذشتن-نامردی کردن

خوش دست و پنجه-نگا. خوش دست

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

پوست انداختن-از سختی چیزی به ستوه آمدن
دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری
خِر کسی را چسبیدن-گریبان کسی را گرفتن و چیزی از او طلب کردن

اُتُل-شکم-اتوموبیل

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

جان به سر شدن-بی قرار شدن-سخت نگران شدن
ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

رخت کسی کوک بودن-رفاه داشتن

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند

تب خال زدن-در آمدن تب خال دور دهان

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند
خودمانی-صمیمی-یکدل

خبر چین-سخن چین-جاسوس

پس پسکی-حالت کسی که رو به عقب گام برمی دارد

دو لُپی خوردن-دو لُپه خوردن-هم از آخور خوردن-هم از توبره

خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

اله و بله(چنین و چنان)

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

 

 
دسته بازی-حزب و گروه راه انداختن

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

 

ته چک-بن چک-بنجاق-بخشی از دسته چک که پس از جداکردن چک باقی می ماند

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)
خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار
آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

چرب و چیلی-پر چربی-پر روغن

در هچل افتادن-دچار درد سر شدن-به درد سر افتادن

(به زبان کودکان) زخم شدن

دری وری گفتن-سخنان نامربوط گفتن-چرند و پرند گفتن-آسمان و ریسمان به هم بافتن

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن
دست به سینه ایستادن-در نهایت ادب و آماده ی فرمان ایستادن

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

 

اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن-زندگی کسی را آشفته کردن-کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

 

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

 

زدن برای کسی-پشت سر کسی بدگویی کردن-مورد بدبینی قرار دادن

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)
داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

دل کسی را آب کردن-به اوج تمنا رساندن-بسیار مشتاق کردن-بی تاب کردن

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

 
پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن

 

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن
خاله خُمره-زن کوتاه قد و چاق

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

چُس افاده-افاده ی بی جا

دود چراغ-کشیدن شیره

آفتاب‌نشین-بیکاره و تنبل

حاجی خرناس-لولو

پُخی بودن-کاره ای بودن-مهم بودن
چِرت-حرف بی معنی و نامربوط

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

خندق بلا-شکم

 

دال به دال-پشت سر هم

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

در هم لولیدن-توی هم رفتن

راه راه-دارای خطوط موازی

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی

 

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

دو آمدن-دور برداشتن-شاخ و شانه کشیدن-قیافه گرفتن

چماق-چوبدست-گرز

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

 

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

جَلد-چابک-چالاک-کبوتر دست آموز
زهره ی کسی را آب کردن-سخت ترساندن
بازی کردن-لق بودن-جفت نبودن

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

دَم نقد-آماده-حاضر

تحویل گرفتن-به کسی احترام گذاشتن-از کسی پذیرایی کردن

دخترینه-دختر-مونث

زبر-خشن-غیر لطیف

 

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

زیپو کسی را زدن-از کار برکنار کردن-معزول کردن
به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن
 

حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند

 

بابت-مورد-زمینه-موضوع

چاق بودن غلیان-آماده بودن غلیان

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن

اهل آن کار (کار بد)
آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

 

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

 

تک و تا-جنب و جوش

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

 
جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

جوغ-جوی آب

چَکه-شوخ و بذله گو

از سیر تا پیاز-همه چیز-با همه‌ی جزئیات

انگشت خوردن-افسوس خوردن-پشیمان بودن

دان دان بیرون زدن-ظاهر شدن دانه ها بر پوست

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته

از تک و تا نینداختن خود(از رو نرفتن، جا نزدن، خود را نباختن)

تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن
توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن
آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)

دیم کاری-کشاورزی دیم

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

 

خمیره-سرشت-ذات

پف زدن-ورم کردن-بالا آمدن

حرف پهلودار-سخن کنایه آمیز

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

 

خاطره-یادگار

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

جارو کردن زیر پای کسی را-موجب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن

چُس افاده-افاده ی بی جا

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف

ته ریش-ریش اندک

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن

خروار-کنایه از مقدار زیاد

انگشت‌شمار(کم، معدود)

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

دنبال کسی فرستادن-کسی را احضار کردن
انگشت خوردن(افسوس خوردن، پشیمان بودن)

خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل
در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

روان کردن-از بر کردن
از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است
بند انداختن-برچیدن موی چهره ی زنان با نخ تابیده
تازه کار-کم تجربه-مبتدی-ناشی

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

 
از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ

جای پا-اثر-نشانه-رد

اُرد-درخواست-سفارش-دستور

جیک در نیاوردن-صدایی در اعتراض بر نیاوردن-کم ترین اعتراضی نکردن
چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

خیس شدن-تر شدن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

 

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط
دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن
چک و چانه-کنایه از دهان

رتوش-دستکاری و آرایش عکس
جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم
راه انداختن کار کسی-وسیله ی تسهیل انجام شدن کار کسی را فراهم کردن-رو به راه کردن کار کسی
باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

از شیر مادر حلال‌تر-چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست

درب و داغان-خرد و متلاشی-پریشان

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)
حلال به زنده ای-در پاسخ به حلالم کن می گویند-یعنی حلال می کنم و امیدوارم زنده باشی

 

 

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

 

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن
در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

تعطیلی-روز تعطیل-زمان دست کشیدن از کار

 

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد
رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

 

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

جا در جا-فورن-جا به جا

 

خوش منظره-خوش نما-زیبا

زدن به سر کسی-ناگهان فکری به سر کسی آمدن-عقل خود را از دست دادن

دست دست کردن-تردید داشتن-وقت کشتن-وقت را هدر دادن

دار و دسته-پیروان و اطرافیان

 

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون
جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

آدم چوبی(بی‌عرضه و دست‌وپاچلفتی)

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

 

پاک-به کلی-یکسره

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

پاشیر-گودال پای شیر آب

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن

از دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

 

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

چپو شدن-غارت شدن

حالا حالاها-مدت دراز

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

دست بده داشتن-بخشنده بودن

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

خیک آسمان پاره شدن-کنایه از بارش تند و سیل آسا

 

ته نشست-رسوب

ارزانی-بخشیدن-دادن

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

خود را باختن-دست و پای خود را گم کردن-مضطرب شدن

خیرات کردن-چیزی را

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

پس گردنی-زدن با کف دست به پشت گردن کسی

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری

رضا ترکی-پارچه ی ابریشمی یزدی که در مشهد به آن علی شیر خدا می گویند.

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند
زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

 

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

پشت پا زدن به چیزی-چشم پوشی کردن از چیزی

بالینی-کلینیکی

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

 
آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)
خانم-زن بدکاره-هرزه

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

 
جای پا-اثر-نشانه-رد
دق مرگ-دق کش
جود-یهودی-حهود

دیزی دِهناری-آدم بی ظرفیت و کم طاقت

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)

بزن قدش-دعوت به دست دادن برای نشان دادن توافق و همدلی

جز و ولز-نگا. جز و وز

زیر جامه-زیر شلواری

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده
پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

رک حرف زدن-بدون پروا و ملاحظه حرف زدن-صریح و روشن سخن گفتن

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

پس زدن-کنار زدن-دور کردن-نپذیرفتن-رد کردن

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

آل آروادی-زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار

اُریب(کجکی، یک بر، یک ور)
ته تغاری-آخرین فرزند خانواده

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

 

روز پنجاه هزار سال-روز قیامت

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

زکی-لفظی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود
آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

دو شکمه-آن که در بازی به جای دو نفر بازی می کند

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

 

ته دیگ-برنج برشته شده و چسبیده به ته دیگ و یا چیزی که زیر برنج در ته دیگ بگذارند

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن
دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق
خوشوقت شدن-شاد شدن-راضی شدن
پِی-دنبال

چوب سیگار-نی سیگار

 

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

چاه ویل-جایی که اگر کسی یا چیزی برود دیگر بر نگردد

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

پَرپَر زدن-به سختی جان کندن-بی تابی بسیار کردن

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند
 

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات

دور برد-دارای برد زیاد

برای کسی لقمه گرفتن-برای کسی کار پر دردسری تدارک دیدن-کسی را بد معرفی کردن

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

آفت(زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز)
پا پتی-پا برهنه

 
چنگ مالی کردن-چیزی را زیاد دست مالی کردن

ابوطیاره-اتوموبیل کهنه و فرسوده

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

 

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن
پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

چپ اندر قیچی-نامنظم و نامرتب-بی نظم و قاعده
دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

 

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

زُل زدن-خیره نگاه کردن

حشری-شهوت ران-پر شهوت

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن