مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 103

 

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند

رو به رو شدن-برخورد کردن-ملاقات کردن-مواجهه شدن

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

حمله ای-مبتلا به بیماری غش

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

 
تیغه-هر چیزی که مانند تیغ باشد-دیوار نازک

درآمد-عایدی

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار
تبرک کردن-با برکت ساختن-خجسته کردن

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

 

 
 

الف شدن اسب-هر دو پا بلند کردن اسب
چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب
به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

 

آینه‌ی کسی بودن(یکسره از کسی تقلید کردن)

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن

زمخت-درشت-ناهنجار

خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن

چسی آمدن-به دروغ یا احمقانه به خود بالیدن-قمپز در کردن

بز دل-ترسو

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

پاگون-سردوشی

جمع کردن-گرد آوردن

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

 

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده
ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

انگشت کردن-انگشت رساندن

دو راهی-آن جا که راه دو شاخه می شود
زیر چاق-حاضر-آماده

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)

تپلی-گرد و چاق

خُل-آتش زیر خاکستر-خاک و کثافت

چریدن-راه افتادن کار و کاسبی

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

زبان خود را گاز گرفتن-از گفتن سخن نا به جا پشیمان شدن-از سخن گفتن خودداری کردن

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

آتش سوزاندن(شیطنت و شرارت کردن)

تو جوال رفتن با کسی-با کسی به مبارزه برخاستن

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن
بخت آزمایی-ترتیبی برای تقسیم جایزه میان خریداران بلیت

در هچل افتادن-دچار درد سر شدن-به درد سر افتادن
اُریب-کجکی-یک بر-یک ور
خاله زنک-زن امل و دنیا ندیده-بی سواد و عامی-کسی که همواره درباره ی دیگران حرف می زند
بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

چارچوب-قاب-چهار چوب که چیزی را در بر گیرند

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد
چشم از کاسه درآمده-چشم وزقلمبیده-چشم بیرون زدن
رو گرفتن-چهره ی خود را پوشاندن

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

بساط-جایی در کنار خیابان که دستفروشان کالاهای خود را عرضه می کنند

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

توجیهی-برنامه های توضیحی

بنا گذاشتن-قرار گذاشتن

تن به کار دادن-زیر بار کار و مسئولیت رفتن-برای کار آماده شدن

بامب-توسری
پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن
دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت
رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن
حمامی-گرمابه دار

حساب سوخته-بدهی قدیمی

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند
دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن
تند تیز-شتابان-خشمناک-ستیزه جو

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

خیس کردن برنج-در آب ریختن برنج
از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

خط کش-وسیله ای برای زسم خط
خون کسی در نیامدن-بی نهایت خشمگین بودن
خرجی دادن-دادن پول لازم برای گذران روزانه

زهرحند-خنده ی تلخ و از روی خشم
آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر
زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

پدر مادر دار-نجیب-اصیل-آبرومند و خوب

 

تخته پوش کردن-پوشانیدن سقف و مانند آن با تخته

انگشت به دهان-حیرت‌زده-سرگشته

زناشویی-ازدواج-همسر اختیار کردن

زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند

 

آدم مقوایی-بی‌اراده-کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

از زبان افتادن(لال شدن)

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

پخته-با تجربه-دنیا دیده

دست فروش-دوره گردی که کالای خود را روی دست انداخته و می فروشد
زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن

خستگی در کردن-استراحت کردن

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

 

زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند
جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

اسباب‌چینی(دسیسه‌چینی، توطئه‌چینی)

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

چَکه-شوخ و بذله گو

رخت آویز-جا رختی-چوب لباسی

باش !-نگاه کن-ببین

تقدس مآبی-خود را به دروغ پارسا و پرهیز کار وانمود کردن

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

خشکه-مزد نقدی بدون غذا و لباس-غذای بدون پخت-لباس بدون دوخت

پا سوخته ی کسی شدن-عاشق کسی شدن-زیان بردن به علت دوستی با کسی

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

 

 

آسمان غرمبه-صدای رعد-تندر
پاتی کردن-باد دادن خرمن
دون-برنج خوب نپخته-دانه هایی که به پرندگان می دهند

 

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

رای اعتماد-رایی که نمایندگان مجلس در تایید به دولتی بدهند

 

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

ته تغاری-آخرین فرزند خانواده
چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

 

انگشت به دهان(حیرت‌زده، سرگشته)

بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

پوست کندن-سخت تنبیه کردن

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

 

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

در جای خود خشک شدن-مات و مبهوت ماندن

جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد

زیر سر گذاشتن-زیر سر داشتن

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن-به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن

جاجا-آوازی که با آن مرغ را به لانه اش می رانند

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن

 

تخم لق شکستن-فرصت دادن-رو دادن-کسی را به طمع انداختن

خوش ریخت-دارای هیکل برازنده

خوب کردن-درمان کردن-شفا دادن
از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

 

پشتک-پرش از پشت
تخمش را ملخ خورده-نایاب است

راه نزدیک کردن-میان بر زدن-مهمان شدن بر کسی که خانه اش نزدیک است

پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن

 

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

آمدن(آغاز به کاری کردن)

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

دقه-دقیقه

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

خوردگی-ساییدگی-فرسودگی

رک گو-کسی که صریح و بی پروا حرف می زند

جوجه فکلی-تازه کار و نا آزموده

پادویی کردن-فرمان برداری از استادان در مورد کارهای سرپایی-فراهم آوردن مقدمات

خانم باز-مرد معاشر با زنان هرزه

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن

زیر گوشی-بالش بسیار کوچک که هنگام خواب زیر گوش می نهند

بی تفاوت-بی اعتنا

رژیم غذایی-دستور خوراک بیمار
اَنَک شدن-تحقیر شدن-خجالت کشیدن
رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

چاچول باز-حقه باز-شیاد
بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

ذلیل مرده-ذلیل شده

جادو و جنبل-دعاهایی که برای قضای حاجات یا دفع بیماری و از این قبیل می خوانند

پای خود را کنار کشیدن-دخالت نکردن

اوضاع احوال(وضع و حال)

بستن زخم-بسته شدن سر زخم-التیام یافتن زخم-مرهم نهادن و پیچیدن زخم با وسایل زخم بندی

خروس خوان-هنگام سحر

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن
انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

خوش مسلک-خوش روش-نیکو طریقت

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد
زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

خیالاتی-وسواسی-آن که پندار و توهمات بی جا دارد
چپ رو-تند رو

پیشنهاد-طرح

دوا شور کردن-شستن فرش با دوا

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

بی وقت-نابهنگام-بی موقع

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

دسته-ساعت دوازده

الحق-به‌راستی-حقیقتن

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود

فال بد زدن

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

تناسب داشتن (چیزی) به کسی

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

خانه خراب کن-بدبخت کننده-زیان رساننده

 
دو جین-دوازده تا

 

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

بنده منزل-خانه ی من

 

خواهر و مادر-عرض و ناموس-خانواده

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

حیوون-نگا. حیوان

دَم ریز-پشت سر هم-پیاپی-متوالی

 

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)
داش-لوطی-مشدی

خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

دسته جمعی-باهم-گروهی

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

درز را آب دادن-از راه به در شدن

جیره خوار-کسی که از جایی یا کسی جیره و مزد دریافت می کند-مامور

 

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)
دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

پیر شَوی-عمرت دراز باد

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

دیگ به سر-لو لو

چُل کلید-جام درویشان

به سر دویدن- با سر رفتن

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن
پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

 

روی دست کسی گذاشتن-به کسی تحمیل کردن

دق کردن-از غصه مردن

چلو چو انداز-شایعه پخش کن

ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

اُق زدن-بالا آوردن

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

آگوز(لقب ریشخندآمیز برای مرد ریزنقش و متکبر)
پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

چشم کسی آب خوردن-امیدوار بودن-احتمال دادن

بَده کردن-کسی را بد وانمود کردن-کنفت کردن-از چشم انداختن

دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن

چس خوری-خست-بخل

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن
رو کردن-روی آوردن-آشکار کردن-به رخ کشیدن

چرمی-از جنس چرم
از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

بی قابلیت-بی ارزش-اندک-مختصر

از زبان افتادن(لال شدن)

ابرو تابیدن(گره بر ابرو افکندن)

افندی پیزی(به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو، پهلوان پنبه)

حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

پینه کردن- پینه بستن

زیر و بالای کسی را جنباندن-زیر و بالا گفتن

چرق چوروق-صدای جویدن آدامس و مانند آن

حلبی-کنایه ازجنس آهنی کم مقاومت

آش و لاش(به‌کلی متلاشی‌شده، له‌ولورده)