منتخبی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 149

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن
افتادن توی هچل(گرفتار دردسر و ناراحتی شدن)

تو در تو- تو به تو
زیاده روی-افراط-اسراف

دیزی پشت سر کسی بر زمین زدن-بی اعتنایی کردن به قهر کردن و رفتن کسی

از خرس مویی کندن(از مردم خسیس چیزی درآوردن، هرچند ناچیز باشد)

دو پا در یک کفش کردن-سماجت و اصرار کردن

تکان خوردن-ناگهان ترسیدن-جاخوردن-از جا حرکت کردن

آبِ دندان-حریف ساده

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

تو پوست کسی افتادن-کسی را وسوسه کردن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

خیک محمد-آدم چاق و فربه

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن
بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

چشمک زدن-بر هم زدن چشم به قصد ایما و اشاره
خرفت-نادان-ابله-کند ذهن

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

بیا بیا- برو برو

 

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

خیط کردن-نگا. خیت کردن

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان
درسته-یکجا-یکپارچه-کاملن

خودتراش-تیغی که می توان تیغه ی آن را عوض کزد

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی
بادبادک-مرغ کاغذی-اسباب بازی کودکان که به هوا می کنند

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

 

رفتن از رو-خجالت کشیدن-شرم کردن-از میدان به در رفتن-مجاب شدن
زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

دمر خوابیدن-روی سینه و شکم خوابیدن

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

تلنگ-یشکن-باد صدا دار-ضربه ی صدا دار

 

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن
از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

به خود گرفتن-به خود پنداشتن-مربوط به خود دانستن

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

تر و تازه-شاداب-شسته و رفته

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

 

دست نماز-وضو
آب مروارید-تار شدن عدسی چشم
دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

پیه گرگ مالیدن بر کسی-کسی را از چشم دیگران انداختن

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

پَرپَر زدن-به سختی جان کندن-بی تابی بسیار کردن

چله بُری کردن-رفت و آمد بسیار کردن

تریاکی-معتاد به تریاک

پا-حریف

از خود در آوردن(دروغ‌پردازی کردن)

پشتک زدن-معلق زدن-رنگ عوض کردن-تغییر عقیده دادن

دهان پر کن-بدون ارزش و اهمیت واقعی
روی دوش کسی سوار شدن-بر کسی مسلط شدن
بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن
چوب دو سر طلا-منفور از هر دو طرف-از این جا مانده و از آن جا رانده

خوش عیار-خوش ذات-خوش جنس

تو پوزی خوردن-تو دهنی خوردن-دمغ شدن-نا امید شدن
ته ریش-ریش اندک
تسویه حساب-تلافی-پاک کردن دل خوری

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن
حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

رد شدن-مردود شدن-پذیرفته نشدن

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

جیز رفتن-کش رفتن-دزدیدن چیزهای کم ارزش
تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند
آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

 

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

از خنده روده بر شدن(از شدت خنده بی‌حال شدن)

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

راست شدن-رو به راه شدن

 

خاصه فروش-فروشنده ی جنس های مرغوب و برگزیده

زیر گرفتن-زیر کردن

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

انداختن توی هچل(دچار دردسر و ناراحتی کردن)
به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

داوطلب-خواستار-نامزد

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

پیچیدن نسخه-آماده کردن داروی نسخه ی دکتر در داروخانه

 

بچه افتادن-سقط شدن جنین

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

پَس-ناجور-خراب
رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن

پر پر زده-ور پریده-نفرینی با آرزوی جان کندن کسی

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

به تور کسی خوردن-سر راه کسی ظاهر شدن-گیر کسی آمدن

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

ارنعوت-آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف
آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

رضایت دادن-در گذشتن از شکایت و دنبال کردن قضیه-قبول کردن

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

باک کسی نبودن-اهمیتی ندادن-اعتنایی نداشتن

 
پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن
حدس زدن-پنداشتن-گمان کردن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

اُرس و پرس-پرسش و پاسخ

پاترس-ترساندن کودکان برای بازداشتن از کاری

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

رفتن تو هم-به فکر فرو رفتن-غمگین شدن-پریشان خاطر شدن

بَزک-آرایش-چسان فسان

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

 

 

به گُه کشیدن-بی اعتبار کردن-با توهین خوار و خفیف نمودن

آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

خر آوردن-بدبخت شدن

 

تر دماغ-سرحال-شنگول

چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

چوروکیدن-چوروک خوردن-چین برداشتن

دختر دم بخت-دختری که هنگام شوهر کردن او رسیده باشد
اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

تُف به دهن-حیرت زده
راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

پارتی بازی-حزب بازی-انجام کار از طریق سفارش و توصیه

باز و ولنگ-گل و گشاد-بی نظم و ترتیب

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)
حرص و جوش-عصبانیت

دخالت کردن-در آمدن در کاری
بازداشتگاه-زندان موقت
حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار
بدن نما-جامه ای که بدن از پشت آن دیده شود-آیینه ای که تمام بدن را نشان دهد

بند آمدن-متوقف شدن

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

 

پیاله فروش-میخانه چی

 

به پول رساندن-فروختن

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی
بلند پروازی کردن-جاه طلبی کردن-خودنمایی کردن

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

جز و ولز-نگا. جز و وز
خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

 

حرف شنوی-سر به راهی-تبعیت-نصیحت پذیری
از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)
حتم داشتن یق-ین داشتن
چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن

ابرو زدن-رضا دادن-اشاره کردن

 
از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

 
ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند
حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند
اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی
خرج-هزینه-پول مصرف روزانه ی خانواده
چشم ِ غربال-سوراخ های غربال
اتیکت-برچسب-آداب و رسوم-قاعده

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

خوش لباس-نگا. خوش پوش
رم کردن-رمیدن-گریختن

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

این دو کله‌دار-خورشید و ماه
دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

رقصیدن توی تاریکی-بی موقع یا بدون اطلاع کاری را انجام دادن

پشه زدن-نیش زدن پشه

حرف پوچ-سخن بی معنی
باهاس-باید-بایست
چاشت-صبحانه-ناشتایی
جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

خجالت زده شدن-شرمسار شدن-شرمنده شدن

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی
برآورد-تخمین

تفنگ شکاری-تفنگ ویژه ی شکار

روی هم ریختن-توطئه کردن برای پیش بردن کاری-توافق در امری-رابطه ی عاشقانه و جنسی با هم پیدا کردن

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی

مال دنیا

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

چوبه ی اعدام-تیری که محکوم به اعدام را به آن می بندند
ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

پشت به کوه اُحد بودن-پشت گرمی داشتن

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

دو بامبی-دو دستی-با دو دست

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

چَرچَر-اسباب عیش و عشرت
 

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

چلک بازی-بازی الک دولک

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری

تف سر بالا-چیزی که مایه ی سرشکستگی و ننگ خود آدم باشد

بد تا کردن-بد رفتار کردن-بد معامله کردن

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

از دماغ کسی در آمدن-شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن
خودم جا، خرم جا-تکیه کلام کسانی که همه چیز را از دریچه ی منافع شخصی می بینند. من که دارم گور پدر بقیه

جانمی-کلمه ای که در مقام خوش آمد و تقدیر از کسی می گویند

رفتگر-سپور-آشغالی

دول-آلت مردی به زبان کودکان

اهل بخیه(وارد در کار، اهل فن)

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

تو دو کشیدن-کسی را وارد کاری کردن

آهو چشم-معشوق-شاهد
خوش قد و بالا-خوش اندام-بلند بالا

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

 

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

حال و حوصله-نگا. حال و احوال

دخالت کردن-در آمدن در کاری

پیش کردن-راندن به جلو

آبدیده-جلا یافته-آزموده و مجرب

 

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

ارواح شکمت-ارواح بابات

دود دادن سبیل کسی-ادب کردن-تنبیه کردن-شکست دادن

چول شدن-بور شدن در بازی-شرمنده شدن

بد سیرت کردن-به دختری تجاوز کردن-بی عصمت کردن

چفت و بست نداشتن دهن-راز نگهدار نبودن

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

از کار در آمدن-آزموده شدن-نتیجه دادن

 

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

روده دراز-پر حرف-وراج

پسله-جای پنهان-در نهان

زبان گزه رفتن-زبان گزیدن-لب به دندان گرفتن

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

چاچول-حقه باز-شارلاتان

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

حَب-قرص

زُل-خیره

زنانه-ویژه ی زنان

پُر پشت-انبوه-بسیار روییده

خاله خامباجی-نگا. خاله خاک انداز

دُم لابه-چاپلوسی-تملق

آبکش کردن-سوراخ سوراخ کردن

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

چپو شدن-غارت شدن

چاق کردن دعوا-دامن زدن به دعوا

پیچه-نقابی که در گذشته زنان بر روی می گذاشتند

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن

ابرو انداختن-ابرو آمدن

ارواح شکمت-ارواح بابات

آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

 

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

حاجی-به زیارت مکه رفته-نوعی خطاب عام

خایه ی غول را شکستن-به تمسخر برای کوچک کردن و ناچیز شمردن کار کسی می گویند

بی همه کس-بی پدر و مادر
راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد
خواب آلود-آن که کاملن بیدار نشده است
پیه سوز- پی سوز
دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت
بساط در آوردن-الم شنگه راه انداختن-رسوایی به بار آوردن
خبرنگار-آن که برای روزنامه-مجله-یا رادیو و تلویزیون کسب خبر می کند

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

بارک الله-آفرین خدا بر تو باد-آفرین

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

 

 
اشکنک سرشکنک داشتن-با خطر همراه بودن

پیش کردن-راندن به جلو

خم گرفتن-فنی از کشتی

ز ِله-ستوه-عجز

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

ذلیل مرده-ذلیل شده

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

آبِ سیاه(نیمه کوری)

بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن

از زورِ(از شدت، از بسیاری)

برادر زاده-فرزند برادر

تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن
به له له افتادن-از شدت تشنگی مانند سگ زبان خود را از دهان خارج ساختن

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن

 

بنا کردن-شروع کردن

پینه بستن-سخت شدن پوست کف دست و پا

حُقه-زرنگ و ناقلا
بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن

پر مدعا- پر ادعا

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

دار و ندار-کل دارایی-تمام هستی

چرکمرده-نگا. چرکمُرد

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)

تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

از ریش برداشتن، روی سبیل گذاشتن-کار غیرمنطقی و بی‌نتیجه کردن

از پاشنه در آوردن-به هر گوشه و کنار سر کشیدن

 

زبان تر کردن-سخن گفتن

 

جاده کوبی-راه صاف کردن

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن
آش دهن سوزی نبودن-زیاد جالب نبودن-اهمیت زیادی نداشتن

 

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

به خاطر داشتن-به یاد داشتن-از بر بودن