وقتی صحبت از هندوستان می شه، ناخودآگاه به یاد نام آورانی چون گاندی و حتی غنایم گران بهای نادر شاه افشار (الماس دریای نور) و دردانهایی که از این دیار هفتاد و دو ملت واسه ایرانیان به ارمغان آورد می افتیم. هند امروز، با هند یه قرن پیش که زیر سلطه انگلیسیا قرار داشت، فرق بسیاری داره.
هند حیرت انگیر امروزی با یه میلیارد و اندی جمعیت، یکی از بهترین قدرتای موشکی، پزشکی، فضایی و فناوری اطلاعات دنیاس. خیلی از پروژه های فاوا در دنیا، در دیار هندوها طراحی و ساخته می شه و بخاطر این، هند رو باید پایتخت فریلنسرهای جهان دونست.
هند، کشور قشنگتر و پهناور آسیا، بخشی از تاریخ و ظرفیتای گردشگری قاره قدیمی بوده و جشنواره ای از رنگ و نور و جذابیت رو واسه گردشگران به ارمغان می آورد. اگه در زمستون امسال قصد هندگردی داشتین، یکی از معروف ترین مقصدهای گردشگری این کشور رو در نظر داشته باشین که نامی، به بزرگی ایران داره.
گزارش امروز ما، شما رو به دیدار مظهر عشق شاه جهان، در تاج محل می بره. جایی که یادآور عشق و شکوه معماری ایرونی-اسلامی در هندوستانه.
با ما همراه باشین.
هند: سرزمین شگفتیا
هند، سرزمین هفتاد و دو ملت و اقلیم عجیب قاره آسیا هستش.
زیباییای این کشور سه میلیون کیلومتر مربعی به اندازه ای بسیاره که شعار صنعت گردشگری اون، «هند باورنکردنی» بوده و حتی همین نام، واسه نام گذاری دامنه پرتال وزارت گردشگری هندوستان انتخاب شده.
ظرفیتای گردشگری ممتاز هند رو میشه در این درگاه هم دید.
هند، کشوری پر باران و مرطوب و دارای خاکی بسیار حاصل خیزه. برنج و میوه های هندوستان، بخشی از اقتصاد این کشور رو تشکیل داده و از صنایع دستی یا اجناس و خدمات هندی در میدونای جورواجور، در شهرهای جور واجور دنیا دیده می شه.
همین عامل دلیل شده که هند، بیشتر از یه میلیارد جمعیت رو داشته باشه.
هندوستان، دومین کشور پر جمعیت دنیا بعد از چینه و بندر بمبئی، با بیشتر از ۱۴ میلیون نفر جمعیت، پر جمعیت ترین شهر این دیار رو تشکیل میده. در هندوستان، ۳۵ شهر با جمعیتی بیشتر از یه میلیون نفر هست که کلکته، مدرس، بنگلور، حیدر آباد، آگرا، گوا، پونا، کانپیور و سورات از اون جمله س.
هند داری تاریخ و فرهنگ غنی چند هزار ساله بوده و بسیار از فرهنگ و تاریخ اقلیم ایران، الهام گرفته. هند رو پایتخت نژادها، زبانا، آیینا و فرهنگای جورواجور می دونن که بخاطر این، هر هفته جشنواره ای از رنگا و آیینا و کارناوالای فرهنگی و هنری و مذهبی در شهرهای مختلفش بر پا می شه.
صدها زبون و گویش در هندوستان رواج داد و بخاطر این، هند رو سرزمین هفتاد و دو ملت می دونن. تسلط چند صد ساله فارسی زبانان بر این کشور دلیل شده تا در هند، زبون و خط پارسی در خیلی از مکانای فرهنگی و مذهبی اون دیده شه.
هندیا، از جمله مردمون خونگرم و صلح طلب در طول تاریخ بودن و این موضوع رو از شعار ملی اونا هم تا حدودی میشه: تنها راستیه که پیروزه.
شعاری که به نظر می رسه، از گفتار زرتشت الهام گرفته که می گفت: راه در جهان یکی، و اون راه، راستیه.
هندوستان، مقصد تحصیلی میلیونا دانشجوی بین المللیه که در رشته های فنی و پزشکی، دیار هفتاد و دو ملت رو واسه تحصیل انتخاب می کنن. در قبل از انقلاب، یکی از پاتوقای مهم ایرانیان در بیرون مرز کشور، دیار هند بود که در چند دهه گذشته، جای خود رو به شمال اروپا و آمریکا داده.
هندیا، به طور کل افراد با سوادی هستن و گر چه بعضی وقتا در فقر هستن، اما اندازه بالای ۶۰ درصد با سوادی در این کشور نشون میده که تبدیل شدن اون به یکی از مقصدهای freelancing (آزاد کاری) جهان، تصادفی نبوده.
هند، یکی از مقصدهای مهم گردشگری دنیاس. در بین همه مقصدای گردشگری اون، تاج محل آگرا، ظرفیتای بسیاری داره که یه مدت در فهرست عجایب هفت گانه جهان هم قرار داشت.
داستان تاج محل: مرمری ترین بنای جهان
وقتی صحبت از تاج محل می کنیم، به یاد عشق و دلدادگی عاشق و معشوق می افتیم. عشق شاه جهان، پنجمین سلطان گورکانی هند به همسر ایرونی تبارش به نام ممتاز محل (با ارزش بانو بیگم) که در سال ۱۶۳۱ میلادی، در سفری جنگی به هنگام وضع حمل، درگذشت. این بنا، به یادبود ممتاز محل ساخته شد و چندی بعد هم، شاه جهان در اونجا دفن شد.
رابیندرانات تاگور، شاعر معروف هندی، تاج محل رو با عنوان اشکی بر گونه ابدیت توصیف می کنه و رودیارد کیپلینگ از اون به عنوان تجسم هر چیز ناب یاد می کنه.
شاه جهان درباره تاج محل گفته بود که این بنا، آفتاب و مهتاب رو به گریه میندازه.
تاج محل آگرا، هندوستان رو جهانی کرد و هرساله صدا هزار گردشگری از سراسر جهان، به این محل میان تا آوردگاه عشق شاه جهان رو به یاد همسر ایرونی اش، تماشا کنن. جایی که تاج مرمرین هنده و بخشی از افتخار ایرانیان در شهر آگرا.
نام این بنا ایرانیه و افتخار فرهنگ و معماری ایرونی در سرزمین شگفتیا هستش.
این عمارت بزرگ قشنگتر، مخلوطی از معماری ایرونی، هندی و اسلامی رو در خود جای داده و می گن که از مناطق جور واجور دنیا، هنرمندان واسه ساخت اون تلاش کردن.
احمد لاهوی و برادرش حمید لاهوری در سده یازدهم هجری، بخشی از روند ساخت این محل رو در اختیار داشتن. در بعضی از متون، از عیسی خان شیرازی و امانت خان شیرازی به عنوان معماران بنا یاد شده.
واژه شناسی کلمه
نام تاج محل رو بعضیا با نام روضه ممتاز محل هم یاد کردن و بعضی بر این نظر هستن که تاج محل، مخفف ممتاز محله و پیتر ماندی، سیاح اروپایی قرن هفدهم میلادی هم در نوشته های خود، از تاج محل، ملکه دربار گورکانی یاد کرده.
گیوین هامبلی، نویسنده کتاب شهرهای هندوستان گورکانی، درباره ریشه های ایرونی تاج مجل، عقیده داره که اولین و پایدار ترین برداشتی که یه علم پژوه رشته معماری اسلامی با تماشای این بنای یادبود در ذهنش ایجاد می شه، همین کلمه س.
معماری تاج محل
در این بنای بزرگ و قشنگتر، یکی از باشکوه ترین و منحصر به فرد ترین بناهای جهان رو میبینیم که کامل از مرمر ساخته شده و معماری عصر صفوی خوب در اون میشه دید. بنا به شکل عجیبی برابر ساخته شده و از هر چهار طرف از اون، میشه تصویر آینه ای به دست آورد. در سال ۲۰۰۷ میلادی، در فهرست عجایب هفت گانه جهان قرار گرفت که همین امر کافی بود که هرساله بیشتر از ۷ میلیون گردشگر از اون دیدن کنن.
این بنای مرمرین، در حاشیه جنوبی رودخانه یامونا در شهر آگر هند قرار داره.
جایی که چند برابر جمعیت این شهر، هرساله از سراسر دنیا، عاشقان تاج محل به این نقطه میان تا یکی از شگفتیای هند رو در اقلیم عجایب، به تماشا بشینن.
این مجموعه از نظر بسیاری، بهترین مجموعه معماری مغولی بوده و به طور زیادی به عنوان گوهر هنر اسلامی در هندوستان شناخته می شه.
تاج محل، یکی از ۵۰ مقصد گردشگری پر مخاطب دنیاس که مثل برج ایفل پاریس و دیوار چین و برج پیزای ایتالیا، معروفیت جهانی داره.
تاج محل، در محدوده بزرگی ساخته شده که وسعتش هفده هکتار بوده و شامل بخشایی چون مقبره، مسجد، مهمون خونه و چهار باغه. ساخت تموم مجموعه ۲۲ سال به طول رسید و به واسطه دقت و تقارن بالا و بنای مرمری سپید رنگ، نظرای بسیاری رو به خود جلب کرده.
در سال ۱۹۸۳ میلادی، یونسکو این اثر سرزمین شگفتیا رو در فهرست میراث جهانی قرار داد.
داستان عشق شاه جهان به ممتاز محل
شاهزاده قشنگتر روی ایرونی که قبل از ازدواج بانو بیگم نام داشت، در سن ۱۹ سالگی، به عقد شاه جهان درآمد و اونو ممتاز محل نامیدند. لقبی که باعث شد بانو بیگم، دومین همسر شاه جوون شه.
زندگی مشترک ممتاز محل با شاه جهان، هیجده سال به طول رسید و حاصل این ازدواج، چارده بچه بود. علاقه زیاد شاه گورکانی به همسر ایرونی اش دلیل شد تا در خیلی از سفرها، اونو با خود همراه ببره.
گفته شده که ممتاز محل در بین تولد چهاردهمین بچه خود، در حالی که سی و نه سال داشت، دار فانی رو وداع گفت و شاه جهان رو واسه همیشه عزا دار کرد.
سوگی که دلیل شد، یکی از زیباترین مناطق جهان، به یاد همسر شاه جهان ساخته شه و تاجی بر آگرا و سرزمین شگفتیا شه.
داستان ساخت تاج محل
ساخت تاج محل هم داستان خیلی مهمی داره.
محل قرار گرفتن تاج محل، در جنوب شهر آگراست و این محل، در ازای قصری بزرگ که در مرکز شهر آگرا به ماهاراجه جای سینگ هدیه شد، به تملک شاه جهان در اومد. این زمین، مساحتی در حدود ۱ هکتار داشت و از اون جا که زمین مسطحی نبود، قسمتای بلند زمین رو حفر کردن تا قسمت پست رو با خاک پر کرده و زمینی با ارتفاع ۵۰ متر بالای سطح رودخانه ایجاد شه.
در زمین مقبره، چاه هایی حفر شد و اونا رو با سنگ و قلوه پر کردن تا بدین سان، پیا و ستونای مقبره ایجاد شه.
به جای بامبو، در ساخت تاج محل از داربستای آجری بزرگ استفاده شده.
داربستایی که به اندازه ای بزرگ بود که گفته شده، باز کردن و جدا کردنش، مدتا زمان برد.
واسه ساخت تاج محل، مصالح از سراسر هند و قاره قدیمی جمع آوری شد و صدها فیل واسه حمل و نقل مصالح استفاده گردید تا مرمر سفید شفاف از ماراکانا در راجستان و یشم سبز و کریستال چینی، در ساخت بنا استفاده شه.
فیروزهای تبتی در کنار سنگ لاجورد افغانستان و یاقوت کبود سریلانکا و عقیق جگری عربستان، از دیگر جواهراتی بود که در ساخت بنا به کار رفته.
تاج محل رو باید جشنواره ای از رنگ و عشق و شکوه و دردانهای قیمتی دونست که بخاطر دردانه شاه جهان، آگرا رو جهانی کرد.
گفته شده که واسه حمل و نقل سنگای مرمر و دیگه مصالح ساختمانی به محل ساخت مقبره، سطوح شیب دار ۱۵ کیلومتری استفاده می شد و سنگا رو درون واگنایی مخصوص قرار می دادن و گروه های بیست راسی از گاوها، اونا رو می کشیدن. پس از اون، از یه سیستم نخ و قرقره واسه بالا کشیدن بلوکای سنگین بهره می بردن.
سیستم آب که در ساخت بنا استفاده شد هم داستان جالبی داره که در این گفتار از بیان اون بیخیال میشیم و از خوانندگان می خوایم در صورت علاقه، به این موضوع بیشتر تحقیق کنن که یافته های جالبی داره.
هزینه ساخت این بنا، به پول امروزی نزدیک به ۸۰۰ میلیون دلار آمریکا هستش چون که گذشت بیشتر از ده سال و استخدام هزاران معمار و متخصص در کنار ده ها هزار نیروی کار، هزینه های خیلی زیادی رو طلب می کرد.
بررسیای رسانه ای نشون میده که بیشتر از بیست هزار صنعتگر از سنگ تراش و بنا و خطاط و نقاش گرفته تا گنبد ساز و فعالان پشتیبانی و حمل و نقل، در طراحی و ساخت بنا مشارکت کردن که همه از ایران و آسیای مرکزی به هند رفته بودن. معماری جذاب و باور نکردنی تاج محل به شکلی بوده که حتی در قرن بیست و یکم هم، حیرت جهانیان رو به دنبال داشته.
ترکیب معماری ایرونی و مغولی دلیل شد تا شاه جهان، بر خلاف سبک معماری مغولی که از ماسه قرمز رنگ در ساخت عمارت استفاده می شه، از مرمر سفید منبت کاری شده با سنگای قیمتی استفاده کنه و اینطوری، سبک و معماری بناهای زمان خود رو به معماری جدید عوض کرد.
گشتی در تاج محل
همونطور که گفتیم تاج محل از بخشایی به نام مقبره، مسجد و مهمون خونه، باغ تاج محل و دروازه تشکیل شده.
در انتهای شمالی باغ، مقبره تاج محل روی سکویی مرمین قرار گرفته.
مهم ترین بخش تاج محل، ساختمون مقبره س. مقبره، سازه ای وسیع و از جنس مرمر سفید بوده که روی میدونی از ازاره، به صورت برابر و به همراه ایوون ساخته شده.
بر بالا مقبره، گنبدی بزرگ به همراه گلدسته دیده میشه که عناصر معماری اون مانند مقبره های مغولی، از پایه، پارسیه.
۴ مناره سفید به ارتفاع چهل متر، در چهار گوشه سکو قرار گرفته‌ان که حال پس از گذشت بیشتر از سه قرن از عمر بنای تاج محل، دیگه مانند گذشته صاف نیستن. هرچند منارها به گونه‌ای طراحی شده‌ان تا کمی به سمت بیرون سکو تکیه داشته باشن تا به مواقع زلزله و ریزش احتمالی، به دور از تاج مرمرین فرو بریزن.
با دقت به شکل منارها، به علاقه شدید معمار به تقارن می رسیم. هر مناره به وسیله دو تراس در بخشای میانی سازه، به سه بخش مساوی تقسیم شده.
آخرین تراس در بالای مناره دیده می شه که محل قرار گرفتن مؤذن بوده.
زیباترین ترین بخش مقبره، گنبد مرمرینه که در نگاه اول توجهات رو جلب می کنه.
این گنبد ارتفاعی ۳۵ متری داره که خود روی بخشی به ارتفاع ۷ متر قرار گرفته. گنبد مقبره کمی نامتقارنه و بر بالای اون طرحی نیلوفری شکل دیده میشه که باعث می شه گنبد مرتفع تر از چیزی که هست، دیده شه.
طرح نیلوفری شکل هم اینکه روی گنبدهای کوچیک تر مقبره دیده می شه.
گنبد تاج محل رو به دلیل شکلش، گنبد پیازی می گن. همین شکل رو روی چهار گنبد کوچیک تر در دور و بر گنبد مرکزی می بینیم که باعث تأکید بر شکل پیازی گنبد اصلی می شن.
در کناره دیوار مقبره، منارهای تزئینی، باریک و بلندی دیده میشه که یه جور تأکید چشمی بر ارتفاع گنبد اصلی دارن. بر بالای تموم گلدستها و گنبد اصلی و باقی گنبدها، میله ای طلاکاری شده هست که ترکیبی از عناصر تزئینی ایرونی و هندیه.
میله بالای گنبد اصلی، اول از طلا ساخته شده بود اما در اوایل قرن نوزدهم با میله ای برنزی جانشین شد.
بر بالای میله شکلی از هلال ماه دیده میشه که نشونه ای عادی و اسلامیه و نوک هلال اون اشاره به عالم آسمونی داره.
در تاج محل با مسجدی سرخ رنگ که در سمت چپ اون قرار گرفته برخورد می کنیم که اهمیت زیادی واسه اجتماع مسلمانان هند به خصوص مسلمین شهر آگر داره.
در قرینه این مسجد، مهمون خونه ای ساخته شده که واسه سکونت و پذیرایی از بازدید کنندگانی که در مراسم سالگرد ختم ممتاز محل شرکت کردن، استفاده می شد.
جالبه بدونین که در قرن نوزدهم میلادی، مهمون خونه به عنوان سالن مهمونی شاهزاده های هندی و در عصر سلطه انگلیسیا، بخشی از محفل بازی اونا به حساب می رفت.
واسه گشتی مجازی در تاج محل، به پرتال اختصاصی اون مراجعه کنین.
باغ تاج محل: نماد باغ ایرونی
قبلا در گفتاری، درباره باغای ایرونی صحبت کردیم و مختصات و ویژگیای مربوط به باغای ایرونی معرفی شد.
در تاج محل، چهار باغ به وسعت سیصد متر مربع احداث شده که الگو گرفته از معماری باغ ایرانیه. هر کدوم از این چهار باغ، با به کار گیری مسیرهای باریکی به شونزده باغچه گل نقسیم شده و حوضی وسط اون به رسم باغای ایرونی، مشاهده می شه.
جایابی حوض به شکلی بوده که شما بتونین مثل چهل ستون اصفهان، درخشش مقبره رو در اون ببینین.
این حوض رو حوض کوثر هم می گن و مسلمانان از آب اون واسه وضو گرفتن استفاده می کنن.
در هر طرف، راه ها و ردیفایی از درختان و آبنماها دیده میشه. سبک ساخت چهارباغ ایرونی اول به وسیله بابُر، اولین امپراتور مغولی هندوستان به این کشور معرفی شد.
چهارباغ ایرونی خود براساس تصویری که از بهشت عادی بوده ساخته شده.
چون که براساس متون اسلامی دوره مغول، بهشت باغ وسیعیه که به وسیله چهار رود به چهار بخش تقسیم می شه.
این چهار رود از چشمه و کوهی مرکزی سرچشمه می گیرن و باغ رو به چهار بخش شرقی، غربی، شمالی و جنوبی تقسیم می کنه.
بیشتر چهارباغای مغولی مستطیلی بوده که عمارت یا مقبره ای در مرکز اون دیده می شه و در این مورد، چهارباغ تاج محل به طور کامل فرق داره چون که مقبره مجموعه در انتهای باغ ساخته شده.
باستان شناسا پس از اون که باغ مهتاب رو در اون طرف رودخانه یامونا کشف کردن، ادعا کردن که رودخانه یامونا هم بخشی از طراحی معماران تاج محل بوده و به عنوان رود پردیس یا بهشت در نظر گرفته شده.
شباهت باغ تاج محل با باغ شالمیار در ویژگیای کلی و معماری، این فرض رو مطرح می کنه که طراحی هر دو باغ کار معمار برابری به نام علی مردونه که تحقیق بیشتر در این مورد رو به علاقمندان تاریخ محول می کنیم.
تاج محل: محفل عکاسای گردشگر
در هندوستان، مکانای زیادی واسه عکس ورداری هست اما لذت عکس با تاج محل، اهمیت دیگری داره.
خیلی از زوجای جوون هندی یا بین المللی، وقتی به آگرا میان، با تاج محل، عکس می گیرن و دوست دارن تا پس زمینه عکس اونا، نمادی از شور و عشق شاه جهان باشه.
پوتین و همسرش رو در تصویر بالا مشاهده می کنین که یکی از گردشگران معروفیه که با تاج محل در کنار همسرش، عکس یادگاری انداخت. البته کلینتون، کیت میدلتون (عروس ملکه انگلیس) و رییس جمهور قبلی روسیه (مدودف)، از جمله دیگه چهره های سرشناسی هستن که تازگیا با تاج محل ، عکس یادگاری گرفتن.
تاج محل در طلوع و غروب
تماشای طلوع آفتاب بر فراز مقبره سپید گون هندوستان بسیار جذابه و در لحظاتی میشه، درخشش رنگین خورشید و آسمون رو روی تاج محل دید. از جمله دیگه اوقات دل انگیز واسه تماشای تاج محل، غروب آفتابه که تصویری رویایی از شکوه شاه جهان رو میشه به نظاره نشست.
به هر حال، هندوستان گرم، در شش ماهه دوم سال، فرصت بهتری واسه گردش در اختیار علاقمندان قرار میده و به نظر می رسه، اگه قصد سفر به این دیار دارین، شش ماهه دوم زمان بهتری باشه. بازدید از تاج محل در روز و شب، هزینه ثابتی داره که واسه گردشگران خارجی، حدود ۸۰۰ روپیه س. افراد زیر ۱۵ سال هم به جفت و جور بلیط نیاز ندارن.
چیجوری به تاج محل بریم؟
اخذ روادید آسون هندوستان واسه رسیدن به یکی از فرودگاه های هندوستان، قدم اوله. از هر نقطه هندوستان، میشه با هواپیما به تاج محل رفت و از فرودگاه آگرا استفاده کرد که فقط هفت کیلومتر با مرکز شهر فاصله داره.
البته قطارهای هند هم که داستانش رو می دونین! شلوغ اما در دسترس و ارزون.
از دهلی، پایتخت هند، میشه با اتوبوس هم به آگرا رفت و شکوه عشق شاه جهان رو به تماشا نشست.
ریکشا، اتوبوس و دوچرخه، از جمله وسایلی هستن که در آگرا، شما رو تا تاج محل هدایت می کنن. به خاطر مسائل زیست محیطی و حفظ رنگ و شفافیت این مجموعه تاریخی و گردشگری هندوستان، در محدوده ای ذوزنقه ای شکل، از ورود لوازم موتوری بنزینی و گازی جلوگیری می شه.
بهتره از اتوبوسای باتری دار که آلودگی زیست محیطی ندارن، استفاده کنین.
خرید بلیط تاج محل معمولا با صفای عریض و طویل همراه بوده و هرچند در داخل تاج محل مجاز به عکس ورداری نیستین، اما در بعضی از مناطق، اجازه عکس ورداری و حتی فیلمبرداری داده می شه.
همه روزه از ساعت ۶ تا ۲۰ شب میشه از عجایب هند در آگرا دیدن کرد.
پیشنهادای هند گردی
۱- هند، یکی از دیدنی ترین نقاط آسیا و دنیاس که سفر به اون واسه ایرانیان، کم هزینه و کم دردسره. هند رو در نوروز ۹۶ در فهرست اولویتای گردشگری بیرون مرز کشور خود بذارین.
۲- گردشگری در هند رو با سایتای گردشگری این کشور دنبال کنین که ظرفیتای بسیاری رو واسه شما چه در جنگل نوردی و چه گردشگری دریا و گردشگری دهاتی، جفت و جور می کنه.
۳- اگه به هند رفتید، دنیای مهمون نوازای کوچ سرفینگ و رویدادهای بین المللی اینترنیشن رو یادتون نره.
۴- اگه خواستین در خونهای هندیا اقامت کنین و به هتل نرید، سایتایی چون بوکنیگ و ایر بی ان بی رو در نظر داشته باشین.
۵- سفارت ایران در دهلی و سفارت هندوستان تو تهران، بهترین منابع اطلاعاتی واسه گردشگری در این کشوره.
